Dieta w chorobach pęcherzyka żółciowego. 01-01-1970

Dieta w chorobach pęcherzyka żółciowego.

Jak we wszystkich schorzeniach związanych z przewodem pokarmowych, tak i w przypadku chorób pęcherzyka żółciowego, zalecenia dietetyczne odgrywają ważną rolę w zapobieganiu postępowi choroby- napadom kolki żółciowej i tworzeniu się nowych kamieni żółciowych, a w stanie po usunięciu pęcherzyka pozwalają organizmowi na przyzwyczajenie się do nowej sytuacji.

Podstawową zasadą leczenia dietetycznego schorzeń związanych z pęcherzykiem żółciowym jest dieta wątrobowa. Jest to dieta ubogotłuszczowa i wysokowęglodanowa. Wskazane jest unikanie obfitych posiłków, na rzecz częstszych i mniejszych porcji (najlepiej jeść około 5 posiłków dziennie).

Potrawy powinny być gotowane, pieczone w folii lub duszone bez tłuszczu. Zupy i sosy zaprawia się tylko mlekiem lub mąką rozrobioną z wodą. Nie wolno stosować zasmażek.
Zupy najlepiej przyrządzać na wywarach warzywnych tylko z łyżeczką masła. Przeciwwskazane są tłuste mięsa i ryby, kiełbasy.

Należy zrezygnować z tłustych pokarmów jak: majonez, żółtko jaja (dozwolone jest używanie białka), margaryny, smalec (wskazane jest stosowanie niewielkich ilości olei roślinnych).
Należy zrezygnować z jedzenia cebuli surowej jak i podsmażanej, kapusty we wszystkich odmianach, grochu, fasoli, soi. Surówki ze świeżych warzyw powinny być doprawiane sokiem z cytryny lub octami owocowymi (winny, jabłkowy).
 Zalecane są produkty nabiałowe o niskiej i obniżonej zawartości tłuszczu (mleko niskotłuszczowe, odtłuszczone sery, jogurty, maślanka)

Dozwolone są kasze ( za wyj. kasz gruboziarnistych), makarony, chleb pszenny, mieszany, Graham. Należy zrezygnować z jedzenia świeżo upieczonego chleba, ciast i tortów z kremami, czekolady, miodu, ciastek francuskich, pączków, naleśników, placków ziemniaczanych i innych produktów smażonych na tłuszczu.
Wskazane są surowe obrane owoce (za wyjątkiem śliwek, agrestu). Oprócz tego dobrze przyswajalne są owoce gotowane, przygotowywane na parze, w postaci przetartych musów, kompotów.
Niewskazane jest stosowanie ostrych przypraw (ale zależne od indywidualnej tolerancji), mocnej kawy, napojów gazowanych.

Przykładowe potrawy w diecie wątrobowej.
Napoje: bawarka z odtłuszczonym mlekiem, herbata, napary z melisy, dziurawca, mieszanek ziół, kompoty owocowe.
Przekąski (II śniadanie lub podwieczorek): galaretki (robione domowym sposobem z namoczonej żelatyny i dodatków: mleka lub syropu owocowego), kisiele, musy owocowe, koktajle na bazie jogurtu i owoców, pieczone jabłko, herbatniki, biszkopty, sucharki.
Śniadania: kanapki z chudą wędliną i listkiem sałaty, plasterkiem chudego białego sera, zupy mleczne (z ryżem, kluskami lanymi, makaronem), jajecznica z białek.
Obiady: zupa jarzynowa (wywar tylko na jarzynach z łyżeczką masła) jako oddzielna potrawa (zupa-krem z przetartych warzyw) i podstawa dla innych zup (pomidorowej, barszczu), gotowane chude mięso, ryby zapiekane w folii (mintaj, morszczuk, okoń, dorsz, sola, pstrąg, szczupak), risotto warzywne lub drobiowe, gotowane ziemniaki (także puree ziemniaczane z odrobiną mleka), surówka z zielonej sałaty, sałatka z pomidorów (bez skórki) z bazylią, gotowane buraczki, gotowana marchewka.
Kolacje: ryż z jogurtem lub puree owocowym, kaszka manna z sokiem owocowym, kopytka serowe (na białku), puree ziemniaczane z kefirem, galaretki drobiowo-warzywne.

W przypadku wystąpienia ataku kolki żółciowej, oprócz podawania leków przeciwbólowych i rozkurczowych, konieczna jest okresowa głodówka (do 12-24 godzin po napadzie). W tym czasie podaje się słabą herbatę, soki z owoców i warzyw, kisiele i galaretki, niegazowaną wodę mineralną, herbaty ziołowe, sucharki i biszkopty.  Po ustąpieniu ostrych objawów (zwykle po jednym- dwóch dniach) stosuje się dietę półpłynną- kleiki, przecierane kaszki, puree ziemniaczane i jarzynowe. Kleiki początkowo przyrządza się na wodzie (z kaszy jęczmiennej, ryżu, płatków owsianych, kaszki manny), od 2 dnia dodając do niego niewielkie ilości niskotłuszczowego mleka, a potem także wywaru jarzynowego. Każda porcja powinna być podawana bezpośrednio po przyrządzeniu. Stopniowo włącza się niewielkie ilości mleka i tłuszczu (zaczynając od 2 łyżeczek masła lub śmietany dziennie). Posiłki podaje się w niewielkich jednorazowych ilościach, dzieląc je na 5-6 porcji (wielkości około 400-500ml). Dieta kleikowa nie powinna być stosowana dłużej niż 24-48 godzin.

Oprócz diety (i w razie potrzeby leków) pomocne może być stosowanie ziół. Istnieje duża grupa preparatów ziołowych, które z jednej strony mają właściwości żółciopędne, a z drugiej ułatwiają odpływ żółci do dwunastnicy. Działanie ziół jest wielokierunkowe. Wzmożone wydzielanie żółci usprawnia jej przepływ przez pęcherzyk i drogi żółciowe, co poprawia skład żółci i zapobiega tworzeniu się złogów i kamieni. Ponadto przepływ większej ilość rozrzedzonej żółci oczyszcza, w sposób mechaniczny, drogi żółciowe ze złuszczonych nabłonków i osadów, na bazie których mogłyby się tworzyć kamienie żółciowe.

Dodatkowo zioła zwykle posiadają właściwości powodujące na skurcz i opróżnianie się pęcherzyka, a także słabe działanie przeciwzapalne. Jako leki żółciopędne i żółciotwórcze stosuje się:
-  kłącze kurkumy (Rhizoma Curcumae),
- krwawnik (Achillea millefolium),
- karczochy (Cynarum),
- nagietek (Calendula officinalis),
- miętę pieprzową (Menta peperita),
- rdest ptasi (Poligonum aviculare herba),
- ziele dziurawca (Hyperici herba),
- ostropest plamisty (Silybum marianum),
- liście boldo (Folium Boldo),
- czarną rzodkiew (Raphanus sativus var. niger).
- bylicę boże drzewko (Artemisia abrotanum),
- mniszek lekarski (Taraxacum officiale),
- owoc jałowca (Juniperi Fructis).

Na rynku dostępnych jest wiele preparatów handlowych zawierających wyciągi z powyższych roślin w różnych kombinacjach i w róznych formach (tabletki, płyny). Są to m.in.: Amphochol, Artecholin, Boldaloin, Boldovera, Chelicur, Cholavisol, Cholesol, Cholestil, Cynacholin, Solaren, Succus Taraxaci, Raphacholin C, Rowachol, Terpichol, Urosal.